ĐẠO ĐỨC LÀM NGƯỜI
Tập I
NHÀ XUẤT BẢN TÔN GIÁO
PL: 2557
- DL: 2013
|
“Tiên Học Lễ, Hậu Học
Văn”1, đó là lời dạy
của tổ tiên ta ngày xưa. Người có tài mà không đức hạnh thì thường làm khổ mình,
khổ người.
Người có đạo đức thường đem lại sự an vui,
hạnh phúc cho mình, cho người. Người có tài mà không có đức hạnh thì cũng giống như con ác thú, hại mình, hại người và hại cả xã hội.
1- Lời dạy này của Đức Khổng Phu Tử, nhưng vì
câu
này đã được Việt hoá, ăn sâu vào tư tưởng và tinh
thần của dân tộc Việt Nam, ngày nay nó đã trở thành lời dạy đạo đức của
tổ tiên.
|
L ỜI NÓI ĐẦU
ộ t
c o n n g ư ờ i t h i ế u đ ạ o đ ứ c c ũ n g g i ố n g n h ư m ộ t
c o n t h ú v ậ t , n h ư n g c o n t h ú ấ y l ạ i m a n g l ố t n g ư ờ i . C o n n g ư ờ i ấ y c h ẳ n g b a o g i ờ c ó m ộ t
t â m h ồ n t h a n h t h ả n , a n l ạ c v à v ô s ự . C u ộ c đ ờ i c ủ a h ọ c h ẳ n g c ó h ạ n h p h ú c , t h ư ờ n g s ố n g t r o n g t â m t r ạ n g đ a u k h ổ , g i ậ n h ờ n , p h i ề n m u ộ n , l o â u , s ợ h ã i , b ấ t a n , b ấ t t o ạ i n g u y ệ n , v . v . . .
M
ộ
t g i a đ ì n h t h i ế u đ ạ o đ ứ c l à m ộ t g i a đ ì n h đ a u k h ổ , p h ầ n đ ô n g m ọ i
|
n
g
ư
ờ
i s ố n g t r o n g g i a đ ì n h đ ó c h ỉ c ò n
b
i
ế
t c h ị u đ ự n g v ớ i n h a u , c h ị u đ ự n g đ ể m à s ố n g , s ố n g t r o n g k h ổ đ a u , n ê n k h ô n g b a o g i ờ t ì m đ ư ợ c c h â n h ạ n h p h ú c , a n v u i c h â n t h ậ t . S ố n g t r o n g g i a đ ì n h đ ó c ũ n g g i ố n g n h ư s ố n g t r o n g đ ị a n g ụ c , đ ị a n g ụ c c ủ a t r ầ n g i a n .
M
ộ
t x ã h ộ i t h i ế u đ ạ o đ ứ c l à m ộ t
x ã h ộ i m à m ọ i n g ư ờ i đ ề u g i a n á c , x ả o t r á , l ừ a đ ả o , l ư ờ n g g ạ t b ằ n g m ọ i
c á c h . L u ô n l u ô n h ọ p h ả i
b o n c h e n , đ ấ u t r a n h , c h à đ ạ p l ê n n h a u đ ể t ì m m i ế n g ă n , m a n h á o , đ ể t ì m v ậ t c h ấ t v à t i ề n b ạ c , c h â u b á u , n g ọ c n g à c h o n h i ề u , v . v . . . V ì t h ế , đ ó l à m ộ t x ã h ộ i
r ấ t p h ứ c t ạ p , r ấ t đ e n t ố i , k h ô n g t r ậ t
t ự , t h i ế u a n n i n h . . .
Đ
ó c ũ n g l à v ì c u ộ c s ố n g c á n h â n
|
m
à m ọ i n g ư ờ i q u ê n đ i
“ đ ạ o
đ ứ c
n h â n
b
ả
n - n h â n q u ả ” , x e m c á n h â n l à q u a n t r ọ n g , l à t r ê n h ế t , n ê n k h ô n g c ò n c ó c o n n g ư ờ i s ố n g l i ê m s ỉ , c h í c ô n g , v ô t ư . H ọ k h ô n g c ò n b i ế t
y ê u t h ư ơ n g n h a u , c h ỉ b i ế t c ó t i ề n v à v ậ t c h ấ t , v ì t h ế m à đ ạ o đ ứ c l ầ n l ầ n b i ế n m ấ t . N h ư n g đ ạ o đ ứ c d ầ n d ầ n b i ế n m ấ t t h ì x ã h ộ i s ẽ k h ô n g c ó t r ậ t t ự , a n n i n h , t h ư ờ n g x ả y r a t r ộ m c ư ớ p , g i ế t n g ư ờ i , k h i ế n c h o c u ộ c s ố n g c ủ a c o n n g ư ờ i đ ầ y d ẫ y s ự đ a u k h ổ v à b ấ t a n . . .
Đ
ể đ ạ t đ ư ợ c n h i ề u d a n h v à l ợ i c h o c á n h â n c ủ a m ì n h . C o n n g ư ờ i s ử d ụ n g m ọ i t h ủ đ o ạ n g i a n x ả o , đ i ê u n g o a , l ư ờ n g l ậ n , đ o t h i ế u , c â n n o n h o ặ c b ằ n g m ọ i c á c h l ư ờ n g g ạ t k h á c n h a u , đ ể l ừ a đ ả o , x ả o t r á l ẫ n n h a u . H ọ k h ô n g t ừ b ỏ n h ữ n g h à n h đ ộ n g h u n g
|
b
ạ
o c ó t h ể g â y r a á n m ạ n g g
i
ế
t n g ư ờ i .
X
ã h ộ i n h ư v ậ y , m u ố n l à m n ê n m ộ t
v i ệ c g ì t h ì p h ả i c ó t i ề n , t i ề n l à t r ê n h ế t , “ c ó
t i ề n
m u a Ti ê n c ũ n g đ ư ợ c ” . V ì t h ế m à đ ạ o đ ứ c b ị
b ă n g h o ạ i , c o n n g ư ờ i
l ư ơ n g t r i v à l ư ơ n g n ă n g c ũ n g m ấ t . V ì x ã h ộ i c o n n g ư ờ i t h i ế u đ ạ o đ ứ c n h ư v ậ y , n ê n n h à n ư ớ c đ ặ t
r a n h i ề u p h á p l u ậ t đ ể n g ă n c ấ m v à t r ị t ộ i n h ữ n g k ẻ p h ạ m p h á p , t r ộ m c ư ớ p g i ế t n g ư ờ i , g â y r ố i , l à m m ấ t t r ậ t t ự a n n i n h c h u n g c h o x ã h ộ i , c h o đ ấ t
n ư ớ c . N h ư n g p h á p l u ậ t l à p h á p l u ậ t , đ ố i v ớ i
n h ữ n g n g ư ờ i
v ô đ ạ o đ ứ c t h ì k h ô n g t h ể t r ị h ọ h ế t đ ư ợ c . C h o n ê n , c ó n h i ề u n g ư ờ i p h ạ m p h á p đ ư ợ c p h á p l u ậ t c ư ỡ n g b ứ c n h i ề u l ầ n đ i c ả i t ạ o t ừ t r ạ i g i a m n à y đ ế n t r ạ i
g i a m k h á c . N h ư n g n h ữ n g n g ư ờ i v ô đ ạ o đ ứ c t h ì
|
h
ọ c h ẳ n g b a o g
i
ờ b i ế t s ợ p h á p l u ậ t ,
b
i
ế
t s ợ n h à g i a m , b i ế t s ợ t r ạ i c ả i t ạ o l à g ì . K h i
đ ư ợ c t r ả t ự d o v ề t h ì c h ứ n g n à o t ậ t
n ấ y , n h ấ t
l à n h ữ n g n g ư ờ i đ ầ u t r ộ m đ u ô i c ư ớ p , d u c ô n , d u đ ã n g , v . v . . .
M
ộ
t đ ấ t n ư ớ c k h ô n g đ ạ o đ ứ c l à m ộ t đ ấ t n ư ớ c k h ô n g p h ồ n v i n h , t h ị n h t r ị , m ư a k h ô n g t h u ậ n g i ó k h ô n g h o à , t h ư ờ n g x ả y r a t r ộ m c ư ớ p , g i ế t n g ư ờ i , b ạ o l o ạ n ; b i n h đ a o , c h i ế n t r a n h x ả y đ ế n . K h i ế n c h o đ ấ t n ư ớ c đ ó k h ô n g c ó t h a n h b ì n h v à a n c ư l ạ c n g h i ệ p .
V
ì t h ế , đ ạ o đ ứ c r ấ t q u a n t r ọ n g c h o c u ộ c s ố n g c ủ a l o à i
n g ư ờ i
t r ê n h à n h t i n h n à y . N h ư n g đ ạ o đ ứ c l à g ì ?
T ừ x ư a đ ế n n a y , n g ư ờ i t a đ ã n ó i
r ấ t n h i ề u v ề đ ạ o đ ứ c , b ằ n g c á c h n à y h a y b ằ n g c á c h k h á c . N h ư n g n h ữ n g
|
đ
ạ
o đ ứ c ấ y c h ư a đ ủ , v ì t h ế n ó c h ư a
m
a
n
g đ ế n s ự b ì n h a n c h o l o à i n g ư ờ i .
N
ó
i đ ế n đ ạ o đ ứ c l à n ó i
đ ế n s ự p h á t t r i ể n t r í t u ệ c ủ a c o n n g ư ờ i , s ự p h á t t r i ể n ấ y n h ằ m m ụ c đ í c h đ ể g i ữ g ì n t r ậ t t ự , a n n i n h x ã h ộ i v à n â n g c a o p h ẩ m c á c h c o n n g ư ờ i , đ ố i x ử v ớ i
n h a u p h ả i s ố n g c ó t ì n h , c ó n g h ĩ a , c ó n h ữ n g h à n h đ ộ n g c a o đ ẹ p v à c a o t h ư ợ n g , v . v . . . N h ờ đ ó , c o n n g ư ờ i m ớ i
c ó k h á c h ơ n l o à i c ầ m t h ú ; n h ờ đ ó , c o n n g ư ờ i t h o á t r a k h ỏ i b ả n n ă n g h u n g d ữ á c đ ộ c c ủ a l o à i đ ộ n g v ậ t ; n h ờ đ ó , c o n n g ư ờ i
m ớ i
t r ở n ê n n h ữ n g b ậ c H i ề n n h â n , T h á n h t r i ế t ; n h ờ đ ó , c o n n g ư ờ i m ớ i c ó n h ữ n g n ă n g l ự c m ầ u n h i ệ m t r ở t h à n h S i ê u n h â n .
N
ó
i v ề đ ạ o đ ứ c , c h ú n g t a đ ã b i ế t
ở V i ệ t
N a m v à T r u n g H o a đ ư ợ c
|
t
r
u
y
ề
n t h ừ a n ề n đ ạ o đ ứ c K h ổ n g -
M
ạ
n
h
. Đ ạ o đ ứ c K h ổ n g - M ạ n h g ồ m c ó : “ Ta m C a n g , N g ũ T h ư ờ n g ” .
T a m C a n g g ồ m c ó : q u â n t h ầ n c a n g , p h ụ t ử c a n g , p h u t h ê c a n g .
N
g
ũ T h ư ờ n g g ồ m c ó : n h â n , n g h ĩ a , l ễ , t r í , t í n , v . v . . .
Đ
ạ
o đ ứ c n à y đ ư a r a đ ể d ạ y c h o c o n n
g
ư
ờ
i
, n h ằ m m ụ c đ í c h b ắ t b u ộ c p h ả i t u â n t h ủ t h e o t r ậ t t ự t ô n t i c ủ a g i a i c ấ p c h ế đ ộ p h o n g k i ế n , b i ế n c o n n g ư ờ i t h à n h c ô n g c ụ đ ể p h ụ c v ụ v u a c h ú a : “ Q u â n x ử t h ầ n t ử , t h ầ n
b ấ t
t ử b ấ t
t r u n g ” .
Ở đ â y , c h ú n g t ô i k h ô n g m u ố n n ó i đ ế n đ ạ o đ ứ c p h o n g k i ế n n à y , m à n ó i
đ ế n m ộ t t h ứ “ đ ạ o
đ ứ c
b ì n h
đ ẳ n g ” m à m ọ i n g ư ờ i r ấ t c ầ n t h i ế t n h ư c ơ m ă n , n h ư n ư ớ c u ố n g , n h ư á o m ặ c v à n h ư
|
h
ơ
i t h ở . V ậ y đ ạ o đ ứ c n à y t h u ộ c v ề
đ
ạ
o đ ứ c g ì ?
K
í
n
h
t h ư a q u ý b ạ n ! C h ú n g t ô i m u ố n n ó i đ ế n đ ạ o đ ứ c n à y , c h ứ k h ô n g p h ả i n ó i đ ế n đ ạ o đ ứ c T a m C a n g , N g ũ T h ư ờ n g : n h â n , n g h ĩ a , l ễ , t r í , t í n , m à c h ú n g t ô i đ ã n ó i ở t r ê n h a y b ấ t c ứ m ộ t t h ứ đ ạ o đ ứ c n à o k h á c , n h ư đ ạ o đ ứ c t ộ c h ọ c ủ a g i a đ ì n h , đ ạ o đ ứ c p h o n g t ụ c t ậ p q u á n c ủ a m ỗ i d â n t ộ c , c ủ a m ộ t x ứ s ở q u ê h ư ơ n g , c ủ a m ộ t đ ấ t n ư ớ c . H a y l à n h ữ n g t h ứ đ ạ o đ ứ c m ơ h ồ t r ừ u t ư ợ n g c ủ a c á c t ô n g i á o t ừ x ư a đ ế n n a y . M à c h ú n g t ô i n ó i đ ế n đ ạ o đ ứ c t h ư ờ n g x u ấ t p h á t n ơ i n h ữ n g h à n h đ ộ n g s ố n g h ằ n g n g à y c ủ a q u ý b ạ n , m à q u ý b ạ n t h ư ờ n g t r ự c t i ế p , t i ế p x ú c v ớ i
m ọ i
n g ư ờ i , m ọ i
v i ệ c l à m , m ọ i
đ ố i
t ư ợ n g v à m ọ i p h á p , v . v . . .
|
Đ
ạ
o đ ứ c n à y x u ấ t p h á t t ừ n h ữ n g
h
à
n
h đ ộ n g t h â n , m i ệ n g , ý c ủ a q u ý b ạ n . H à n h đ ộ n g t h â n , m i ệ n g , ý c ủ a q u ý b ạ n k h i x u ấ t p h á t s ẽ k h ô n g l à m k h ổ m ì n h , k h ổ n g ư ờ i . “ Đ ó
l à
đ ạ o
đ ứ c
n h â n b ả n - n h â n q u ả ” ,
m à t r ê n đ ờ i n à y a i c ũ n g c ầ n p h ả i h ọ c h ỏ i v à h i ể u b i ế t , v ì n ó l à c h í n h h à n h đ ộ n g s ố n g c ủ a q u ý b ạ n h ằ n g n g à y đ e m đ ế n s ự a n v u i c h o q u ý b ạ n v à m ọ i
n g ư ờ i , m ọ i
v ậ t c h u n g q u a n h q u ý b ạ n .
N
ế
u c á c b ạ n k h ô n g h ọ c , k h ô n g h i ể u đ
ạ
o đ ứ c n h â n b ả n -
n h â n q u ả l à m n g ư ờ i , v ô t ì n h n h ữ n g h à n h đ ộ n g c ủ a c á c b ạ n , c á c b ạ n s ẽ l à m k h ổ c h o m ì n h , c h o n g ư ờ i , c h o m u ô n l o à i
v ậ t
k h á c . V à n h ư v ậ y q u ý b ạ n l à n g ư ờ i
t h i ế u đ ạ o đ ứ c . N ó i t h i ế u đ ạ o đ ứ c l à n ó i n h ẹ n h à n g đ ố i
v ớ i
c á c b ạ n , n ế u
|
k
h
ô
n
g n ó i v ậ y t h ì s ẽ n ó i t h ẳ n g r ằ n g
q
u
ý b ạ n l à n g ư ờ i
v ô đ ạ o đ ứ c , c ó n g h ĩ a l à v ô đ ạ o đ ứ c đ ố i v ớ i m ì n h , đ ố i
v ớ i m ọ i n g ư ờ i v à c ũ n g n h ư đ ố i v ớ i t ấ t
c ả m ọ i l o à i c h ú n g s a n h .
Đ
ạ
o đ ứ c n à y k h ô n g b ắ t b u ộ c c h ú n g t a p h ả i p h ụ c v ụ c h o m ộ t g i a i c ấ p n à o , c h o m ộ t c h ế đ ộ n à o h a y c h o m ộ t h ệ t ư t ư ở n g n à o v à c á n h â n n à o . Đ ạ o đ ứ c n à y l à m ộ t t h ứ đ ạ o đ ứ c b ì n h đ ẳ n g , l u ô n l u ô n p h ụ c v ụ c h o s ự s ố n g c ủ a m u ô n l o à i t r ê n h à n h t i n h n à y , k h ô n g p h â n b i ệ t m à u d a t h ứ t ó c , k h ô n g p h â n b i ệ t c h ủ n g t ộ c , t ổ q u ố c , q u ê h ư ơ n g h a y đ ấ t n ư ớ c r i ê n g b i ệ t n à o c ả . Đ ạ o đ ứ c n à y d ạ y c o n n g ư ờ i k h ô n g n h ữ n g t h ư ơ n g c o n n g ư ờ i , m à c ò n b i ế t t h ư ơ n g y ê u c á c l o à i đ ộ n g v ậ t v à n g a y c ả c ỏ c â y . Đ ạ o đ ứ c n à y n ó s ẽ m a n g đ ế n c h o
|
m
u
ô
n l o à i m ộ t s ự b ì n h a n . T h i ế u đ ạ o
đ
ứ
c
n h â n b ả n l à m n g ư ờ i , q u ý b ạ n k h ô n g b a o g i ờ t h o á t r a k h ỏ i b ả n c h ấ t
c ủ a l o à i t h ú v ậ t . V ì c o n n g ư ờ i c ũ n g l à m ộ t l o à i đ ộ n g v ậ t n h ư b a o n h i ê u l o à i đ ộ n g v ậ t
k h á c t r ê n h à n h t i n h n à y . C o n n g ư ờ i c h ỉ h ơ n c á c l o à i đ ộ n g v ậ t k h á c l à n h ờ c ó t r í t u ệ t h ô n g m i n h , b i ế t p h â n b i ệ t p h ả i , t r á i , t r ắ n g , đ e n , t ố t , x ấ u . . . B i ế t x ấ u h ổ , b i ế t s ử a đ ổ i
v à b i ế t t r i ể n k h a i t r í t u ệ ấ y , đ ể c ó n h ữ n g h à n h đ ộ n g k h ô n g l à m k h ổ m ì n h , k h ổ n g ư ờ i
v à l à m k h ổ t ấ t
c ả m u ô n l o à i
c ó s ự s ố n g k h á c . D o đ ó c o n n g ư ờ i m ớ i v ư ợ t h ơ n m u ô n l o à i v ậ t k h á c , v ì b i ế t
n g ă n c h ặ n n h ữ n g t h ú t í n h t r o n g t â m m ì n h , b i ế t t ạ o n h ữ n g h à n h đ ộ n g t h ư ơ n g y ê u đ ù m b ọ c l ẫ n n h a u , b i ế t c h i a x ẻ n g ọ t b ù i , c a y đ ắ n g , v . v . . .
|
T ạ i
s a o l ạ i g ọ i l à đ ạ o đ ứ c n h â n
b
ả
n - n h â n q u ả ?
V
ì m ỗ i h à n h đ ộ n g t h â n , m i ệ n g , ý c ủ a c h ú n g t a k h ở i r a l à n h â n , t h ì t i ế p n g a y đ ó l i ề n c ó s ự t h ọ c h ị u k h ổ h a y v u i , l à q u ả :
V
í d ụ , k h i c h ú n g t a n ó i : “ T h ằ n g k h ố n n ạ n ” , t h ì n ó i n h ư v ậ y l à “ N h â n ” . N g ư ờ i b ị m ắ n g n h ư v ậ y s ẽ t ứ c g i ậ n l à “ Q u ả ” ,
k h i t ứ c g i ậ n n h ư v ậ y n g ư ờ i t a s ẽ c h ử i m ắ n g l ạ i h o ặ c đ á n h c h ú n g t a l à “ n h â n ” , c h ú n g t a b ị c h ử i m ắ n g l ạ i h o ặ c b ị đ á n h l à “ q u ả ” ,
t ứ c l à t h ọ c h ị u s ự đ a u k h ổ c ủ a s ự m ắ n g c h ử i h o ặ c b ị đ á n h .
C
ò
n n
ế
u c h ú n g t a k h ô n g n ó i l ờ i t h ô á c đ ó , t h ì n h â n k h ô n g c ó n ê n q u ả c ũ n g k h ô n g .
|
T ạ i s a o g ọ i l à n h â n b ả n ?
V
ì h à n h đ ộ n g t h â n , m i ệ n g , ý c ủ a c o n n
g
ư
ờ
i t ạ o r a n ê n g ọ i l à n h â n b ả n , t ứ c l à n h ữ n g h à n h đ ộ n g g ố c n ơ i t h â n n g ư ờ i .
Đ
ạ
o đ ứ c n h â n b ả n - n h â n q u ả l à n ó i
l ê n n h ữ n g h à n h đ ộ n g c ủ a c o n n g ư ờ i k h ô n g l à m k h ổ m ì n h , k h ổ n g ư ờ i .
H
à
n
h đ ộ n g k h ô n g l à m k h ổ m ì n h , k h ổ n g ư ờ i l à n h ữ n g h à n h đ ộ n g s ố n g h ằ n g n g à y c ủ a c o n n g ư ờ i đ ố i x ử v ớ i
n h a u , n ó r ộ n g r ã i b a o l a v à v ô l ư ợ n g v ô b i ê n k h ô n g t h ể n g h ĩ l ư ờ n g đ ư ợ c , k h ô n g t h ể n ó i h ế t đ ư ợ c . . . T u ỳ t r ư ờ n g h ợ p , t u ỳ h o à n c ả n h x ả y r a m u ô n v ạ n h ì n h t h á i
k h á c n h a u , n h ư n g k h ô n g n g o à i t h i ệ n v à á c .
|
B ộ s á c h Đ ạ o Đ ứ c L à m N g ư ờ i
r
a đ ờ i , l à đ ể đ á p ứ n g k ị p t h ờ i
v ớ i t h ờ i đ ạ i k h o a h ọ c h i ệ n đ ạ i
h o á đ ờ i
s ố n g c o n n g ư ờ i , k h i
v ậ t
c h ấ t
n g à y c à n g n h i ề u đ ể p h ụ c v ụ đ ờ i s ố n g c o n n g ư ờ i đ ầ y đ ủ t i ệ n n g h i . K h i đ ờ i s ố n g c o n n g ư ờ i đ ầ y đ ủ t i ệ n n g h i t h ì t â m t h a m đ ắ m c à n g n h i ề u , t â m t h a m đ ắ m c à n g n h i ề u t h ì đ ạ o đ ứ c l à m n g ư ờ i s ẽ m ấ t
d ầ n . V à v ì t h ế m à c o n n g ư ờ i p h ả i c h ị u n h i ề u đ a u k h ổ h ơ n , v ì a i c ũ n g k h ô n g c ò n n g h ĩ đ ế n đ ạ o đ ứ c , m à c h ỉ c ò n n g h ĩ đ ế n d a n h v à l ợ i .
Ở đ ờ i n g ư ờ i t a n g h ĩ r ằ n g , v ậ t c h ấ t c à n g n h i ề u l à đ e m đ ế n n h i ề u h ạ n h p h ú c . Đ i ề u n à y k h ô n g t h ể c ó đ ư ợ c , v ì v ậ t c h ấ t c à n g n h i ề u t h ì n g ư ờ i t a c à n g b o n c h e n , đ u a đ ò i , s a n h t â m h u n g á c v à g i ế t h ạ i l ẫ n n h a u . V ì d a n h v à l ợ i
0 nhận xét:
Đăng nhận xét
Ví bạn hãy dùng ngôn ngữ lịch sự, tôn trọng lẫn nhau, mỗi người có cấp độ trình độ riêng nên không nên phán xét nếu không thông hiểu. Xin cảm ơn!