đạo đức làm người tap 2-5

Nếu con người muốn có tâm hồn bình an, yên ổn, không còn giận hờn phiền não, khổ đau thì phải sống đúng đạo đức từ tâm. Đạo Đức Từ Tâm tức là lòng thương yêu mình.

Muốn thương yêu mình thì phải có lòng yêu thương người. “Thương người như thể thương thân” (lời dạy của Nguyễn Trãi). Thương yêu người bằng sự tu duy chân chánh, đó là để thương mình; để giúp mình thoát ra mọi sự khổ đau, chứ không phải thương yêu người trong tà tư duy, trong tình cảm mù quáng để bị người lợi dụng  mình làm danh, làm lợi, làm tình, làm tay sai, làm vật hy sinh cho họ và để cuối cùng mình phải gánh chịu mọi thứ khổ đau. Thương người như vậy là thương người trong ngu si, không trí tuệ, không chân chánh tư duy, không suy nghĩ đúng đắn.

Đạo đức nhân bản - nhân quả làm người không chấp nhận mình làm vật hy sinh cho người khác, mặc dù mình tự nguyện. Hy sinh cho người khác tức là tự mình chịu nhận lấy sự khổ đau thay cho người khác.

Đạo đức quân tử thường ca ngợi lòng dũng cảm hy sinh ấy, cho người hy sinh là anh hùng, là quân tử, là Thánh nhân. Ngược lại, theo đạo đức nhân bản - nhân quả không làm khổ mình khổ người, thì lòng hy sinh của những người ấy được xem là những người làm khổ mình. Người

làm khổ mình là người thiếu hiểu biết về đạo đức làm người; người không có tư cánh đạo đức làm người. Họ là người vô minh, người không khôn ngoan, người thiếu suy nghĩ chân chánh, người hiếu danh, người nuôi lớn bản ngã đồ sộ. Khi chúng ta hy sinh mình cho một tôn giáo thì tôn giáo ấy ca ngợi mình là Thánh tử vì đạo.

Không lẽ một vị Thánh mà tâm hồn còn đầy ắp tham, sân, si, mạn, nghi? Hằng ngày sống  chưa  có  đầy  đủ  những  oai  nghi  Thánh hạnh, mà chỉ cần có hy sinh mạng sống cho một tôn giáo thì được gọi là Thánh, là anh hùng, là quân tử. Như vậy, Thánh anh hùng và quân tử chỉ có gan dạ dám chết, chứ đâu cần phải có trí tuệ, có oai nghi đức hạnh, có một đời sống như Thánh!

Theo chúng tôi nghĩ rằng: Một vị Thánh là phải thực hiện đạo đức thương mình, thương người, còn  thương người mà mình chịu khổ, chịu chết thì không thể gọi là Thánh. Thánh sao còn ngu si quá vậy, nhận sự khổ đau cho mình để được danh tiếng thì còn có nghĩa gì làm người, làm Thánh.

Anh hùng cũng vậy, phải thắng mình, thắng người thì mới gọi là anh hùng, còn anh hùng mà chỉ có thắng giặc bên ngoài mà không thắng mình thì đạo đức nhân bản không chấp nhận: “Thắng  trăm trận  không  bằng  thắng  chính

mình” (lời dạy của Đức Thích Ca Mâu Ni).

Tóm lại, Đức Từ Tâm là đạo đức thương mình. Người chưa có đạo đức thương mình thì đừng hòng có đạo đức thương người. Cho nên, người đời nói thương người là họ thương danh của mình, vì cầu cho mình có được danh tiếng mà làm bất cứ một việc gì gọi là lợi ích cho mọi người, dù có hy sinh mạng sống của mình cũng chỉ để được danh. Danh Thánh, danh anh hùng, danh quân tử, v.v... Một người đã chết rồi, dù có danh Thánh, danh anh hùng hay danh gì đi nữa thì còn có nghĩa lý gì! Phải không hỡi các bạn? Chúng ta còn sống thì còn danh còn lợi, khi đã chết rồi danh lợi chỉ là mây khói mà thôi, chúng không còn ý nghĩa đối với người chết.

Một  người  còn  tâm  tham,  sân,  si,  mạn, nghi mà bảo rằng thương mình, thì chúng tôi không tin, và biết chắc rằng họ nói không thật. Một người còn tâm tham, sân, si, mạn, nghi mà nói thương người thì điều đó là nói không thật. Chưa thương mình sao lại thương người. Điều này không thể có.

Đức từ tâm là một hành động biết thương mình.  Thương  mình  thì  không  tham,  sân,  si, mạn, nghi. Do có từ tâm nên tham, sân, si, mạn, nghi không có. Như vậy, Đức từ tâm rất quan trọng cho sự sống của chúng ta hằng ngày.

Muốn thương mình hằng ngày phải rèn luyện

theo phương cách sống từ tâm. Khi từ tâm có thì cuộc sống của chúng ta là Thiên Đàng, Cực Lạc, vì không còn làm khổ mình, khổ người nữa.

Xin kết luận Đạo Đức Thương Mình bằng một câu chuyện, để các bạn suy ngẫm:

“Ngày xưa, một ông vua giàu có nọ có bốn người vợ. Ông rất sủng ái người vợ thứ tư nên ban nhiều phấn son, lụa là. Nhà vua yêu thương người vợ thứ ba rất nhiều nên luôn tự hào đưa nàng ra mắt các vương quốc láng giềng. Ông cũng rất thích người vợ thứ hai. Nàng là tri kỷ và luôn ân cần, nhẫn nại đối với ông. Những khi có tâm sự cần giải bày, ông lại tùm đến nàng. Còn vợ cả của nhà vua là một người chung thuỷ, giúp ông rất nhiều trong việc cai trị vương quốc. Nhưng bà không được nhà vua sủng ái.

Thế rồi, nhà vua lâm bệnh nặng. Biết còn rất ít thời gian, ông nghĩ đến cuộc sống đế vương và lo sợ phải cô độc sau khi qua đời. Nhà vua hỏi người vợ thứ tư: “Nàng là người ta sủng ái nhất và đã ban cho rất nhiều trang phục. Nay ta phải sắp rời xa cõi đời này, nàng sẽ đi cùng ta chứ?”. “Không đâu!” - Người vợ thứ tư trả lời rồi quay bỏ đi. Câu nói như một nhát dao cứa vào  tim,  nhà  vua  tìm  đến  người  vợ  thứ  ba, nhưng cũng chỉ nhận được lời đáp: “Không! cuộc đời này còn rất đẹp, thiếp sẽ tái giá”. Quá đau buồn, ông tìm đến vợ thứ hai: “Nàng đã

luôn bên cạnh mỗi khi ta cần đến. Vậy khi ta nhắm mắt nàng sẽ theo ta chứ?”. Người vợ hai đáp: “Xin nhà vua lượng thứ, lần này thiếp không thoả ý chàng, thiếp chỉ có thể đưa chàng tới nơi an nghỉ mà thôi”. Câu nói như sét đánh ngang tai, khiến tinh thần nhà vua hoàn toàn suy sụp. Chợt có một giọng nói cất lên: “Thiếp nguyện sẽ theo chàng bất cứ nơi nào chàng đến”. Nhà vua nhìn lên, thì ra là người vợ cả với dáng vẻ gầy gò. Ông đau lòng nói: “Lẽ ra, ta phải chăm sóc nàng khi có cơ hội!”

Cuộc đời của chúng ta cũng tương tự như thế, đều có bốn người vợ. Người vợ thứ tư ví như cơ thể của chúng ta. Dù cho bạn bỏ ra bao nhiêu công sức và thời gian để tô điểm, nó vẫn rời xa khi bạn qua đời. Người vợ thứ ba ví như là của cải và địa vị, một khi ta mất đi tất cả sẽ được chuyển sang người khác. Người vợ thứ hai ví như gia đình, bạn bè của chúng ta. Cho dù yêu quý và thân thiết thế nào thì điều tốt nhất họ có thể làm là đưa tiễn ta đến nơi an nghỉ cuối cùng. Còn người vợ cả ví như chính tâm nghiệp lực (thói quen) của chúng ta. Tâm nghiệp lực thường bị phó mặc, khi bạn theo đuổi sự giàu sang, quyền lực và những mong muốn đời thường. Nhưng tâm nghiệp lực chính là người duy nhất sẽ theo bạn đến bất cứ một nơi nào.

Bởi vậy, đạo đức thương mình là thương tâm nghiệp lực của mình, đừng phó mặc cho

tâm nghiệp của chúng ta ra sao mặc kệ, mà hãy thương nó thật sự các bạn ạ! Thương nó thì phải chịu khó rèn luyện sửa sai từng chút, thương nó thì đừng làm khổ nó, phải giúp nó luôn sống trong thiện pháp. Chính nó có sống được trong thiện pháp thì nó mới được an ổn, yên vui. Và như vậy chúng ta mới không làm khổ nó, mới thương yêu nó.



Tröôûng Laõo TH CH THOÂNG LAÏC

Í

ĐỨC BI TÂM

uốn thực hiện đạo đức làm người để không làm khổ mình, khổ người mà không rèn luyện “Đức Bi Tâm” thì chúng ta cảm thấy như còn thiếu sót một hành động cao thượng nào đó mà một người có đạo đức không thể bỏ qua được. Vậy, đức bi tâm nghĩa như thế nào?

Đức bi tâm là chữ hán, có nghĩa là lòng thương yêu tha thiết nhiệt tình với sự sống của muôn loài. Nếu chỉ định nghĩa suông như vậy, chúng tôi e rằng các bạn sẽ hiểu sai và đánh mất ý nghĩa của ba chữ đạo đức này.

Đức bi tâm có nghĩa là mỗi hành động của các bạn bao giờ cũng vuốt ve, an ủi và xoa dịu những vết thương đau của chúng sanh, từ loài thảo mộc đến loài động vật, khiến cho mọi loài đang sống trên hành tinh này đều được bình an,

yên ổn.

Đức bi tâm còn có ý nghĩa nữa là bạn luôn luôn nhìn và suy nghĩ về mọi sự việc và về mọi đối tượng đều trong thiện pháp, không hề có một chút ác pháp nào. Nếu còn một chút ác pháp, dù chỉ như đất trong móng tay bạn thì đó cũng chưa phải là Đức Bi Tâm.

Bây giờ các bạn đã hiểu đức bi tâm, chỉ còn biết cách áp dụng vào đời sống của các bạn thì đó là các bạn sống có đạo đức với mình.

Khi áp dụng vào đời sống thì đức bi tâm còn có nghĩa là những hành động không làm hại mình.   Người có những hành động không làm hại mình là người luôn luôn giữ gìn thân tâm bất động trước các ác pháp. Người mà tâm mình bất động trước các ác pháp là người không làm hại mình, không làm hại mình là người có đức bị tâm.

Nghe lời nói trên đây sao mà ngược ngạo thế? Xưa nay chưa từng có ai dại dột mà tự làm hại mình bao giờ. Làm hại mình chỉ có người khác, chứ làm gì mình lại hại mình. Phải không hỡi các bạn?

Thưa các bạn! Chúng tôi nói trên đây là một sự thật. Vì hằng ngày chúng tôi đã từng chứng kiến hầu hết mọi người, không có một người nào mà không tự làm hại mình. Trước khi muốn biết lời nói trên đây của chúng tôi có đúng hay

Tröôûng Laõo THÍCH THOÂNG LAÏC

không, thì cần phải hiểu biết những hành động làm hại mình như thế nào?

Một người có rất nhiều hành động tự làm hại mình mà không biết. Chính vì những hành động tự làm hại mình và biến mình thành một người vô đạo đức với mình mà không biết. Chúng tôi sẽ cố gắng nói rõ để quí bạn dễ hiểu và hiểu một cách rõ ràng hơn. Chính vì nền đạo đức nhân bản - nhân quả chưa từng có ai đem ra nhắc nhở và xây dựng cho chúng ta một lối sống đạo đức. Vì thế, con người có mải mê lầm lạc làm hại mình mà không biết.



ÑAÏO ÑÖÙC LAM NGÖÔØI - TAÄP 2

Ø

Chương IV:

HÚT THUỐC LÁ

LÀ MỘT

HÀNH ĐỘNG

LÀM HẠI  MÌNH

Tröôûng Laõo TH CH THOÂNG LAÏC

Í

HÚT

THUỐC LÁ

ột người hút thuốc lá, thuốc lào, đó là hành động tự họ làm hại họ. Một hành động này có thể xảy ra rất nhiều tai hại cho họ, mà họ đâu ngờ:

1- Hại thứ nhất: Khiến thân họ nghiện ngập, mỗi lần cơ thể lên cơn nghiện, làm cho họ khổ sở. Các bạn hãy đến hỏi những người đang nghiện thuốc lá, thuốc lào khi cơn nghiện lên như thế nào? Họ sẽ nói cho bạn rõ.

2- Hại thứ hai: Nhựa thuốc lá, thuốc lào rất độc, khiến cho cơ thể dễ sanh bệnh tật hiểm nghèo như bệnh “lao phổi”, v.v...

Trải qua gần suốt cuộc đời, năm nay chúng tôi 76 tuổi3   đã từng chứng kiến những người

3- LBT: Cuốn sách này được Thầy viết năm 2003

thân  của  chúng  tôi,  người  nào  hút  thuốc  lá, thuốc lào là không có người nào tránh khỏi bệnh phổi, hen, suyễn... Nếu không tin lời chúng tôi thì các bạn cứ lưu ý những người hút thuốc lá thuốc lào thì sẽ biết rất rõ.

3- Hại thứ ba: Làm hao tổn tiền bạc một cách vô ích (mua thuốc lá, thuốc lào). Thay vì số tiền mua thuốc lá, thuốc lào mỗi năm của mọi người nghiện thuốc lá, thuốc lào trên hành tinh này, tiết kiệm đừng chi tiêu vào chúng thì số tiền ấy sẽ cứu trợ, giúp đỡ cho những người bất hạnh, nghèo khó trong các nước chậm tiến, thì có lợi ích biết dường nào.

Thưa các bạn! một hành động hút thuốc lá, thuốc lào là một hành động tự làm hại thân bạn. Bạn có biết chăng? Có ba giai đoạn khổ đau xảy đến cho bạn như chúng tôi đã nói ở trên. Bạn hãy suy xét và nghĩ lại kỹ đi! Một hành động hút thuốc lá, thuốc lào vô tình như vậy, bạn có biết rằng bạn đang sống tiêu xài xa xỉ, hoang phí tiền làm bằng mồ hôi nước mắt của bạn không? Có vất vả làm ra tiền bạc, bạn mới thấy giá trị của đồng tiền. Và khi cầm tiền mua thuốc lá, thuốc lào hút thì đồng tiền ấy còn có giá trị gì nữa bạn? Người mua thuốc lá, thuốc lào hút là người chưa biết xử dụng đồng tiền đúng giá trị của nó. Đó là người không hiểu giá trị đồng tiền, là người vô minh. Đem sức ra làm để có tiền, có tiền  để  tiêu  pha  một  cách  nhảm  nhí  vô  ích.

Trong khi thuốc lá, thuốc lào mang đến cho bạn nhiều sự khổ đau và làm phiền luỵ những người xung quanh và ngay cả những người thân của bạn như vợ và con cái, vì mùi hôi và khói thuốc lá, thuốc lào. Họ sống bên bạn mà phải chịu đựng như vậy thì bạn có vui không? Bạn có nhận thấy điều này không? Bạn có thương con, thương vợ không? Hay làm khổ vợ, khổ con cho đến chết? Nếu không vậy thì vợ con bạn cũng sẽ nghiện thuốc lá, thuốc lào như bạn.

Ở nông thôn, chúng tôi đã chứng kiến biết bao nhiêu gia đình, cha hút thuốc lá, thuốc lào thì con cái cũng nghiện hút thuốc lá, thuốc lào theo. Một truyền thống độc hại, bệnh tật khổ đau mà phần đông không gia đình nào tránh khỏi, nhất là thanh niên. Trong số gia đình ấy, cũng có vài gia đình mà cha nghiện thuốc lá, thuốc lào nhưng con cái không nghiện. Thật là kỳ lạ, “cha mẹ cú sinh con tiên”.

Thưa các bạn! Không có kỳ lạ gì cả, những cháu này được cha mẹ cho đi học nên xa lìa môi trường nghiện ngập của gia đình. Khi tiếp nhận những kiến thức trong nhà trường, các cháu mới hiểu ra thuốc lá, thuốc lào là những độc dược sinh ra nhiều bệnh tật. Vì thế các cháu tránh xa những loại độc dược này.

Thuốc lá, thuốc lào là một thứ độc dược tai hại như vậy, thế mà trong những cuộc xã giao

tiếp khách, người ta đem thuốc lá, thuốc lào mời hút. Hành động xã giao như vậy có đúng không? Thưa các bạn! Xin các bạn cho một ý kiến để chúng ta cùng hội ý, để bỏ đi những truyền thống phong tục tai hại cho mình, cho người, để dựng xây lại những gì tốt đẹp hơn cho con cháu của chúng ta mai sau.

Một người có văn minh, có lịch sự thì không bao giờ cầm điếu thuốc lá, thuốc lào hút, phả khói mịt mù khiến cho mọi người chung quanh rất khó chịu; một người có đạo đức với mình thì không bao giờ cầm điếu thuốc lá, thuốc lào hút, vì hút thuốc lá là đem bệnh khổ vào thân, làm hại mình; một người chỉ cần có một ít trí khôn ngoan thì chẳng đời nào cầm điếu thuốc lá hút, thuốc lào hút, vì họ biết chúng là tai hại. Người hút thuốc lá, thuốc lào giống như trẻ con chưa hiểu biết lửa nóng, nên chúng ngu si bốc lửa mới bị  phỏng  tay. Người  cầm điếu  thuốc  lá, thuốc lào hút cũng giống như trẻ con bốc lửa vậy.

Ai bắt buộc các bạn phải hút thuốc lá, thuốc lào? Chính bạn là người chủ mưu hại bạn, bắt buộc  bạn  hút  thuốc  lá,  thuốc  lào  để  bạn  trở thành người nghiện ngập, người bệnh tật, người khổ đau. Và như vậy, chính bạn là người hại bạn. Bạn cứ suy nghĩ lại đi xem có đúng không? Đừng  đổ  thừa  tại  xã  hội  mọi  người  đều  hút thuốc lá, thuốc lào mà bạn phải chịu ảnh hưởng

theo. Theo hay không theo là quyền của bạn, chứ không ai có quyền bắt buộc bạn.

Cho nên, khi nghe chúng tôi nói: “Mình làm hại mình”, thì các bạn không bao giờ tin. Bây giờ, các bạn đã tin lời nói của chúng tôi chưa? Lời nói của chúng tôi là lời nói chân thật. Nói vì lợi ích cho các bạn, chứ không phải nói xấu hay bài bác sự hút thuốc lá, thuốc lào của các bạn để làm gì? Đúng như vậy, các bạn là người hút thuốc lá, thuốc lào thì các bạn hãy tự xác định lại mình, mình là người như thế nào? Các bạn có phải là người vô đạo đức nhân bản - nhân quả với các bạn chăng? Có đúng vậy không hỡi các bạn?

Các bạn có biết hiện giờ toàn cả thế giới đang chi phí một số tiền rất lớn về thuốc lá không? Những hãng và công ty thuốc lá trên toàn cầu có số lượng công nhân rất đông đảo và thuốc lá đang phát triển mạnh. Điều đó chứng tỏ người nghiện thuốc lá trên hành tinh này rất đông. Nếu thống kê đầy đủ thì số tiền tiêu thụ về thuốc lá hàng năm đã thiêu huỷ hàng tỷ đô la.

Chúng tôi nghe chương trình thế giới muốn bài trừ bệnh lao mà không bài trừ thuốc lá, thì chúng tôi e rằng bệnh lao phổi không bao giờ bài trừ chấm dứt được. Vì còn thuốc lá là còn bệnh lao phổi.

Nguyên nhân sinh ra bệnh lao thì ai cũng biết

do vi trùng lao, nhưng người ta quên rằng khi phổi  mọi  người  không  yếu  thì  vi  trùng  lao không tác hại được. Người hút thuốc lá dễ bị phổi yếu, do đó vi trùng lao dễ xâm chiếm.

Vậy các nước trên thế giới muốn bài trừ lao thì hãy bài trừ thuốc lá, thuốc lào. Bài trừ thuốc lá, thuốc lào thì phải cấm trồng và sản xuất thuốc  lá,  thuốc  lào.  Cấm  trồng  và  sản  xuất thuốc lá, thuốc lào thì có lợi ích rất lớn cho mọi người trên thế gian này:

1/ Thứ nhất là tiết kiệm được một số tiền rất lớn cho mọi người, mọi gia đình.

2/ Thứ hai là bài trừ những bệnh ngặt nghèo do thuốc lá, thuốc lào gây ra.

Nếu thuốc lá, thuốc lào mà được quyết liệt bài trừ như thuốc phiện thì mới dễ bài trừ. Bởi chúng đều gây tác hại lớn: thuốc lá và thuốc lào gây tác hại vào thân như chuột gặm, còn thuốc phiện gây tác hại vào thân như hổ ăn.

Thưa các bạn! Chúng ta sinh ra đời mang thân người là khổ, khổ vì miếng cơm manh áo; khổ vì bệnh tật, tai nạn; khổ vì sinh ly tử biệt; khổ vì già yếu lẫn lộn, quên trước quên sau; khổ vì những nghịch ý, trái lòng. Thế mà chúng ta lại hút thuốc lá, thuốc lào. Hút thuốc lá, thuốc lào là làm cho thân chúng ta khổ thêm. Phải không hỡi các bạn?

Thuốc lá, thuốc lào là một tên sát nhân giết người, và nó đã giết nhiều người khắp nơi trên thế giới. Vậy mà nó vẫn còn sống ở ngoài vòng pháp luật. Hiện giờ nó đang được tự do và tiếp tục giết người. Thế mà loài người không có một biện pháp nào mạnh mẽ, một đạo luật nghiêm minh, để lên án và trừng trị tên giết người này. Theo chúng tôi nghĩ: tội của nó phải bị kết án tử hình. Có xử phạt như vậy  thì vĩnh viễn  loài người mới được bảo vệ bình an.

Chúng  ta  hãy  làm  gì  đây?  Cho  đời  sống chúng  ta  sống  được  an  vui,  hạnh  phúc,  nếu không tập sống một đời sống đạo đức nhân bản - nhân quả, thì chẳng bao giờ tìm thấy được chân hạnh phúc của cuộc đời này.



ÑAÏO ÑÖÙC LAM NGÖÔØI - TAÄP 2

Ø

UỐNG RƯỢU

LÀM HẠI MÌNH

ống rượu làm hại mình, đó là một hành động vô đạo đức với mình. Rượu gây tác hại vào thân, khiến cho nhiều sự khổ đau xảy ra như:

1- Hại thứ nhất: Rượu khiến cho cơ thể nghiện ngập, khi cơn nghiện khởi lên thì người nghiện rượu bắt đầu ói mửa, khạc nhổ, cơ thể họ khó chịu, họ không còn làm ăn bất cứ một việc gì được nữa. Muốn biết rõ cơn nghiện rượu khởi lên hành hạ cơ thể như thế nào thì chúng ta nên đến gặp những người đã nghiện rượu mà hỏi họ, thì họ sẽ kể lại cho chúng ta nghe rất cụ thể, rõ ràng khi “ma rượu nhập”.

2- Hại thứ hai: Rượu có chất độc kích thích thần kinh khiến ta nhớ lại chuyện cũ năm xưa. Cho nên, người uống rượu say có khi khóc than,

thương tiếc một điều gì đã xảy ra trong quá khứ lâu xa; nhưng cũng có khi lại tức giận, sân hận, la hét, đánh đập, hăm doạ, chửi mắng người khác, làm động làng, động xóm; có khi lại nói lẩm  bẩm  trong  miệng  giống  như  một  người điên; có khi đụng đâu nằm đó ngủ, không cần biết dơ sạch, chuồng gà, chuồng heo, chuồng bò, đều vào nằm ngủ như thường; có khi lại nằm ngủ theo vệ đường, ói mửa hôi hám, bẩn thỉu, quần áo xốc xếch, múa chân múa tay, chân đi ngã tới ngã lui không vững vàng; có khi lại hát nghêu ngao, v.v...

Người say rượu không còn trí sáng suốt minh mẫn, không phân biệt thiện ác, tù tội. Nên khi say rượu họ cầm dao giết người dễ như chơi. Đó là hành động tự làm khổ họ, tự làm hại họ mà họ đâu có biết.

3- Hại thứ ba: Bản thân, vợ và con là những người họ thương yêu nhất. Nhưng khi đã nghiện rượu rồi thì họ bất kể... Họ tuyên bố: “Thà bỏ vợ chứ không bỏ rượu”. Coi như họ đã tự huỷ hoại chính bản thân, rồi dám phế bỏ cuộc đời của vợ và cả tương lai con cái. Họ không còn là một người có nhân nghĩa nữa. Người uống rượu tự hạ phẩm cách của mình như vậy, cho nên không còn đủ tư cách của một người chồng, người cha nữa. Từ đó vợ con họ không còn nể nang, không thể nghe lời dạy bừa, những lời bắt nạt, những lời thiếu sáng suốt ấy. Do vậy, hạnh

ÑAÏO ÑÖÙC LAØM NGÖÔØI - TAÄP 2

phúc của họ bị chôn vùi, vợ và con cái của họ luôn sống trong cảnh chán chường, mặc cảm. Việc học tập của con cái, các công việc trong gia đình họ đều thua sút mọi người, vì người là rường cột trong gia đình đã... hư hoại.

Trong xã hội, chúng ta đã từng chứng kiến quá nhiều cảnh bức xúc tột độ của những người vợ khốn khổ có chồng say xỉn... Vì sống không chịu nổi cảnh chồng say xỉn, đánh đập, chửi mắng... nên người thì muốn đi tự tử; người thì nhiều lần làm đơn ly dị; người thì đã ra hoà giải và ra toà... rượu đã làm gia đình tệ hơn địa ngục. Nếu nhà nước vì thương dân, ra lệnh cấm rượu và thuốc lá... thì đó là niềm vui thật sự của toàn dân (Những người nghiện cũng chỉ khổ có một thời gian ngắn thôi, cai nghiện là hết khổ. Khi ấy, họ cũng sẽ cảm ơn nhà nước).

4- Hại thứ tư: Hao tốn tiền bạc một cách không ích lợi (mua rượu uống). Nếu mọi người trên thế gian này đừng uống rượu, mà số tiền tiết kiệm đó được để dành cứu giúp cho những nước chậm phát triển còn nghèo đói, thì có thể thế giới sẽ xoá đói giảm nghèo dễ dàng.

5-  Hại  thứ  năm:  Người  uống  rượu  phần đông cơ thể sinh ra nhiều bệnh, như bệnh phù nề, bệnh xơ gan, bệnh tim, v.v... Tuổi thọ bị giảm. Trong gia đình chúng tôi có nhiều người uống rượu, chết khi tuổi còn trẻ với những bệnh